Bài 4 – Phản ứng trao đổi ion

TÓM TĂT LÝ THUYẾT

Phản ứng xảy ra trong các dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion

Điều kiện để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dụng dịch các chất điện li là phải tạo thành ít nhất một trong các chất sau:

chất kết tủa.

chất điện li yếu.

chất khí.

Ví dụ: phản ứng tạo kết tủa giữa natri sunfat và bari clorua

\[N{a_2}S{O_4} \to 2N{a^ + } + SO_4^{2 – }\]

\[BaC{l_2} \to B{a^{2 + }} + 2C{l^ – }\]

\[SO_4^{2 – } + B{a^{2 + }} \to BaS{O_4} \downarrow \,\,\,\,\,\,\, \to \] đây là phương trình ion rút gọn

Ví dụ: phản ứng giữa natri hiđroxit và axit clohiđric tạo thành chất điện li yếu là nước

\[NaOH \to N{a^ + } + O{H^ – }\]

\[HCl \to {H^ + } + C{l^ – }\]

\[O{H^ – } + {H^ + } \to {H_2}O\,\,\,\,\,\,\, \to \] đây là phương trình ion rút gọn

Ví dụ: phản ứng giữa axit clohiđric và muối natri axetat tạo thành chất điện li yếu là axit yếu

\[HCl \to {H^ + } + C{l^ – }\]

\[C{H_3}COONa \to N{a^ + } + C{H_3}CO{O^ – }\]

\[{H^ + } + C{H_3}CO{O^ – } \to C{H_3}COOH\,\,\,\,\,\,\, \to \] đây là phương trình ion rút gọn

Ví dụ: phản ứng giữa axit clohiđric và muối natri cacbonat tạo thành chất khí

\[HCl \to {H^ + } + C{l^ – }\]

\[N{a_2}C{O_3} \to 2N{a^ + } + CO_3^{2 – }\]

\[{H^ + } + CO_3^{2 – } \to HCO_3^ – \]

\[{H^ + } + HCO_3^ – \to {H_2}C{O_3}\]

\[{H_2}C{O_3} \to C{O_2} + {H_2}O\]

Phương trình ion thu gọn: \[2{H^ + } + CO_3^{2 – } \to C{O_2} + {H_2}O\]

Các bước viết phương trình ion thu gọn:

Bước 1: Viết phương trình phản ứng dạng phân tử

Bước 2: Viết các chất dễ tan, điện li mạnh thành ion, các chất khí, chất kết tủa để nguyên dạng phân tử

Bước 3: Bỏ những ion không tham gia phản ứng và rút gọn hệ số ta được phương trình ion thu gọn

Ví dụ: 

\[NaOH + HCl \to NaCl + {H_2}O\]

\[N{a^ + } + O{H^ – } + {H^ + } + C{l^ – } \to N{a^ + } + C{l^ – } + {H_2}O\]

\[O{H^ – } + {H^ + } \to {H_2}O\]

Phương trình ion thu gọn cho biết bản chất của phản ứng trong dung dịch các chất điện li.

BÀI TẬP CŨNG CỐ KIẾN THỨC

[WpProQuiz 210]